Bağışlamış olduğunuz 1 ünite tam kan 3 bileşene ayrılır. Kan bileşenlerinin saklama
koşulları ve kullanım alanları birbirinden farklıdır.
Bağışladığınız 1 ünite kan 3 farklı hastanın hayatını iyileştirmektedir. Peki, kan
ve kan bileşenleri nerede kullanılmaktadır?
• Yenidoğan bebekler: Yenidoğan bebeklerde akut ya da kronik kanama olması,
kan uyuşmazlığında ya da kan bileşenlerinde yıkım olması söz konusu olduğunda kan
ihtiyacı doğar.
• Kan hastalıklarında: Genetik ya da sonradan edinilen kan hastalıklarına
kan ve kan bileşenleri tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Kanın acil durumlar dışındaki
en yaygın kullanımı rutin olarak kana gereksinim duyan hastalıklarında görülmektedir.
Kansızlık olarak bilinen, çok çeşitli nedenlere bağlı olarak çıkan hastalıklar grubunun genel adıdır. Temel olarak sorun alyuvarlarda ve/veya alyuvarların içinde yer alan hemoglobinlerdedir (Hb)
Alyuvarlar ve hemoglobinin en önemli görevi oksijeni vücut içinde dokulara taşımak
ve dokularda biriken karbondioksiti akciğerlere iletmektir. Kansızlığın şiddetine
göre oksijenlenme bozulacağı için birçok rahatsızlık belirtisi ortaya çıkar.
• Çabuk yorulma
• Halsizlik
• Baş dönmesi, baş ağrısı, göz karaması, kulaklarda çınlama
• İştahsızlık
• Tırnakların kolayca kırılması, saç dökülmesi
• Sarılık
En sık görülen kansızlık türü demir eksikliği anemisidir. Demir hemoglobinin yapı
taşıdır ve oksijeni tutmakla görevlidir. Demir vücuda alınmıyorsa, alındığı takdirde
vücut tarafından değerlendirilemiyorsa ya da kanama söz konusu ise demir eksikliği
tablosu ortaya çıkar.
Demir eksikliği ve diğer tip anemiler ağır seyrettiğinde
hastalara tedavi olarak kan ve kan bileşeni kullanılır.
Akdenize kıyısı olan ülkelerde daha sık görülen kalıtsal bir kan hastalığıdır. Hemoglobin
zincirinin yapımından sorumlu 2 genden birinin ya da her ikisinin kusurlu olması
Talasemi hastalığının oluşumuna neden olur. Genlerden biri kusurlu olan kişi sağlıklıdır
ancak taşıyıcıdır. (Talasemi minör) Kusurlu gen yapısı çocuklarına aktarılır. Söz
konusu genlerin ikisinde de kusur varsa bu kişiler hastadır. (Talasemi majör)
Talasemi majör çocuklarda;
• Gelişme geriliği,
• Diyabet,
• Kalp yetmezliği,
• Hepatit gibi birçok organ ve sistemi etkileyen hastalıkların eşlik ettiği kronik
bir tablodur.
Hastalığın kesin tedavisi kemik iliği naklidir. Nakil dışında uygulanan tedavi hastanın
yaşam süresinin ve yaşama kalitesini arttırmaya yöneliktir. Talasemili hastalar
yaşamları boyunca kan ve kan bileşeni almak durumundadır.
Hemofili, önemsiz bir darbenin yarattığı sıyrıktan vücut dışına ya da içine kanamaya
yol açabilen kalıtsal bir hastalıktır. Kalıtsal geçişte X cinsiyet kromozomundaki
bir gen sorumludur.
Hastalığın sebebi, kanın pıhtılaşma mekanizmalarında rol alan, pıhtılaşma faktörü
denilen plazma proteinlerinin eksikliğidir. İki tip hemofili vardır:
Hemofili B daha nadir görülür. Tedavi sürecinde eksik olan plazma proteini hastaya verilir. Hemofili A tedavisinde pıhtılaşma hücrelerinin yoğun olduğu kan bileşeni kullanılmaktadır.
Tam olarak bilinmeyen bir nedenle akyuvarların ani ve denetlenemez biçimde üremesiyle
ortaya çıkan ve genel olarak kan kanseri diye bilinen bir grup hastalığın genel
adıdır. Bütün kanserlerde olduğu gibi lösemide de kesin neden henüz saptanabilmiş
değildir.
Hastalığın belirtileri;
• Kanama eğiliminde artış
• Ciltte morumsu lekeler
• Ateş
• Kansızlık
• Kanserli hücrelerin çeşitli dokuları istila etmelerine bağlı belirtiler
Hastalığın tanısı kan testleri ve kemik iliği biyopsisi ile mümkündür. Erken tanıda
özellikle çocuklarda tedaviden olumlu sonuçlar alınabilmektedir. Tedavide kanser
ilaçlarının yanı sıra kemik iliği nakli önemli yer tutmaktadır. Hastalara çoğunlukla
kan ve kan bileşeni kullanılmaktadır.
• Diğer : Kan fizyolojik yapısı itibariyle doku olmasının yanında diğer doku
ve organlar arasında iletişim sağlamaktadır. Bu nedenle kullanım alanı oldukça geniştir.
Yenidoğan ve kan hastalarının dışında kan ve kan bileşenlerinin kullanıldığı yerler:
o Diyaliz tedavisi
o Açık kalp ameliyatları (By-Pass)
o Ameliyatlar
o Yaralanmalar
o Doğumlar
o Organ nakilleri
o İç kanamalar